Szczeble do nieba (2 tomy), T.Klonowski, 1867 [on-line / DjVu]

[CorCogitans]

Szczeble do Nieba
czyli
Zbiór pieśni z melodyjami
w kościele rzymsko-katolickim
od najdawniejszych czasów używanych;
uskuteczniony
przez
Teofila Klonowskiego
Nauczyciela przy Król. katol. naucz. seminaryum w Poznaniu
(...)
Tom Pierwszy / Tom Drugi
(...)
Poznań
1867

Bardzo obszerne i dokładne wydawnictwo. Dwa tomy po ok. 800 stron każdy (przy czym paginacja drugiego tomu jest kontynuacją pierwszego). 613 pieśni (warianty melodii w obrębie pojedynczego numeru). Pieśni w układzie pełnym, tj. melodia (często rozpisana na 4 głosy) i słowa (w wersjach raczej nieokrojonych). Oprócz polskich pieśni jest tam też wiele łacińskich, a także paręnaście bądź parędziesiąt utworów instrumentalnych, nawet po niektórych pieśniach są przypisane preludia. Co jakiś czas pojawiają się, że tak to ujmę, "ciekawostki eklezjalne" - krótsze bądź dłuższe artykuły o świętych, kompozytorach i inne historyczno-teologiczne.

Odnośnik do katalogu z oboma tomami: http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication?id=43934&from=&dirids=1&tab=1&lp=5&QI=
Dwa plik DjVu o rozmiarach 36 i 34 MB

[Tradycja.Poznań]

Przedmowa autora - wytłuszczenia moje...

Przedmowa

.

Prawdą jest niezaprzeczoną, że muzyka (gędźba), ta mowa Aniołów, jak ją nazywają, arcyważny wpływ wywiera na ukształcenie umysłu i serca. Emollit mores, nec sinit esse feros. (Łagodzi obyczaje, nie dopuszcza dzikości.) - Łacińskie przysłowie téż mówi: "Qui cantat, bis orat." (Kto śpiewa, dwa razy się modli.) - Ś. Paweł upomina wiernych, aby na wspólnem nabożeństwie przez: psalmy, pieśni i śpiewania duchowne wychwalali Imię Boga. (Kol. 3, 16.) Ileż to razy znajdujemy w psalmach pobudkę do pilnego i częstego śpiewu. l. Cantate Domino canticum novum: cantate Domino omnis terra. (Śpiewajcie Panu pieśń nową: śpiewajcie Panu wszystka ziemio.) – 2. Cantate Domino, et bcnedicite nomini ejus: annuntiate de die in diem salutare ejus. (Śpiewajcie Panu, a błogosławcie imieniowi Jego: opowiadajcie ode dnia do dnia zbawienie Jego.) Psalm XCV. 95 (u Żydów. 96), –
l. Cantate Domino canticum novum, quia mirabilia fecit. (Śpiewajcie Panu pieśń nową, bo uczynił dziwy.)
4. Jubilate Deo omnis terra; cantatc et exultate et psalIite. (Wykrzykajcie Panu wszystka ziemio; śpiewajcie a weselcie się i grajcie.
5. 6. Psallite Domino' in cithara, in citbara et voce psalmi; in tubis ductilibus et voce tubac cornuae. (Grajcie Panu na cytrze, na cytrze i z głosem psalmu; na puzanach i na kornetach głośnych.)
6. 7. Jubilate in conspectu regis Domini; moveatur mare et plenitudo ejus, orbis terrarum, et qui habitant in eo. (6. 7. Wykrzykajcie przed oblicznością króla Pana; niech się wzruszy morze i pełność jego, okrąg ziemi i mieszkańcy na nim.) Psalm XCVII. 97. (u Żydów 98).
Mając obok tego na uwadze, że śpiewniki, dotąd wyszłe, w wielu względach nie są dostateczne i nieodpowiednie dzisiejszym zasadom uczenia śpiewu, żywiąc nadto już od dawna myśl wydobycia i odgrzebania z pyłu skarbów, jakie w łonie narodu naszego spoczywają, postanowiłem w celu pomnożenia chwały Bozkiej wydać dzieło pod tytułem: Szczeble do Nieba czyli Zbiór pieśni z melodyjami w kościele rzymsko-katolickim od najdawniejszych czasów używanych. Starałem się zaś głównie o to, abyśmy pieśni nasze ojczyste mogli mieć w ich nieskażonéj, t. j. sielskiéj, dziewiczéj prostocie, zachowują im zatém charakter ludowy, a tak chciałem, by były, jak słuszna, wiernie odtworzone, nie zaś przetworzone, pierwotworne, nie zaś potworne. - Chcąc przytém zbiór niniejszy uczynić jak najdogodniejszym i jak najpraktyczniejszym, rozłożyłem pieśni w nim objęte na cztery głosy do grania, lub téż do śpiewania na głosy mieszane lub też i nareszcie głosy męzkie; dodałem zastósowane do nich (tematyczne) preludyje i przegrywki czyli właściwie wiązadła, układ palców; a oprócz całego tekstu każdej pieśni znajdzie grający lub śpiewający w tej publikacyi, ile, że suche tylko uczenie ich na pamięć wcale dziś już nie wystarcza, streszczone objaśnienia pod względem: artystycznym , biograficznym, dogmatycznym, etymologicznym, historycznym, liturgicznym i t. d.
Zrobiło się już takim sposobem bardzo wiele, ale daleko więcej pozostaje jeszcze do zrobienia. Mam albowiem zebrany materyał na drugie podobne dzieło, boć wiadomo powszechnie, że naród polski, jak wszyscy Sławianie, bardzo śpiewny. Niestety! pojawiają się dziś i tacy, którzy każą nam na jedną melodyją dwadzieścia i trzydzieści pieśni śpiewać! Jest to budować wieżą Babel, obałamucać naród i wywłaszczać go z tego, co w tym względzie tak obficie posiada. Strzeżmy się fałszywych proroków! Na brak pieśni skarzyć się prawdziwie nie mamy przyczyny. - Jak już wyżej nadmieniłem, zamyślam późniéj, da Pan Bóg mi życia i zdrowia, a przytém sprzyjające okoliczności pozwolą, wydać to: com podczas druku w mowie będącego dzieła, nagromadził, a tuszę sobie, że może jeszcze więcéj odpowiem potrzebie, boć niniejsza kreacya nie będzie wolna od rozmaitych, późniéj dostrzeżonych niedostatków, jak to pospolicie z każdą pierwszą publikacyją bywa.
Nie mogę tu, korzystając ze sposobności, wstrzymać się od wskazówki, jak śpiewać należy, żeby śpiewać dobrze.
Śpiewając tedy, trzeba mieć na pamięci trzy przedewszystkiém główne punkta:
l) czysto intonować czyli czysto głos prowadzić, t. j. w tónie (wysokości) nic zniżać, ani też nie iśdź w górę. Czystość intonacyi rozstrzyga naturalnie wprawne ucho;
2) zachować znaki dynamiczne, t. j. piano, forte, crescendo, decrescendo, ritenuto, diminuendo i inne;
3) wymawiać wyraźnie i gramatycznie, t j. bez żadnych przymieszków obcych, a szczególniej uwydatniać tu samogłoski, a, e, u, o, i, y. Najczęściéj się zdarza, że śpiewak niebaczny, początkowy, do wyrazu ,,Alleluja" dodaje na początku głoskę n, co bardzo przykro i dręcząco słuchającego uderza. - Psallite sapienter!
W końcu składam niniejszem serdeczne dzięki wszystkim tym, którzy dostarczyć mi raczyli różnych pieśni, mianowicie zaś mam dozgonną wdzięczność Wielmożnemu JMści Księdzu Dziekanowi, Jakóbowi Nowakowskiemu w Kamionce strumiłowéj pod Lwowem za łaskawe nadesłanie mi kilkunastu pieśni z melodyjami, prawdziwie wzniosłych i szczytnych poezyj nigdy niezapomnianego wielkiego kaznodziei śp. Księdza Karóla Antoniewicza.
Bogu w Trójcy świętéj jedynemu niech będzie cześć i chwała na wieki.

Wydawca

.