Narodził się nam Zbawiciel [nuty]

[Rorantysta]

wg: Ks. Jan Siedlecki, Śpiewnik Kościelny, wydanie jubileuszowe 1928
Częściowa parafraza łacińskiej kolędy Quem pastores laudavere (XIV w., najstarszy zapis: rkps z 1410, Hohenfurth - obecnie teren Czech). Polska wersja zanotowana została odręcznie na kartach druku Kancjonału Artomiusza z 1587 r. (Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, sygn. 22 266) pod tytułem: "Quem pastores na 4 kóry z nutami". Jest to nawiązanie do znanego w wielu krajach Europy zwyczaju śpiewania tej kolędy po kolei przez 4 chóry chłopięce, z których każdy wykonywał jeden wers. Zwrotki 3 i 4 pokrywają się ze zwrotkami 2 i 3 kolędy "Chrystus się nam narodził" z zaginionego Kancjonału Przeworszczyka (1435). Inną parafrazę Quem pastores... - Bracia, siostry posłuchajcie - zawiera rkps Biblioteki PP Benedyktynek w Staniątkach z  1586.
Kolędę podają też późniejsze wydania Sieldeckiego oraz "Śpiewnik Liturgiczny" TN KUL 1991.


Narodził się nam Zbawiciel

1. Narodził się nam Zbawiciel, * Wszego świata Wykupiciel, * W Betlejem, żydowskiem mieście, * Z Panny Maryjej czystej.
2. Maryja, Panienka czysta, * Porodziła Jezusa Chrysta. * Tegoż w pieluszki powiła * A do żłobu włożyła.
3. Gdy pasterze w nocy paśli, * Stanął przy nich Anioł jasny. * Widząc taką jasność Boską, * Bali się bojaźnią wielką.
4. Rzekł im anioł: "Nie bójcie się, * Ale się z tego weselcie! * Narodził się Zbawiciel wam, * Który rzeczon Chrystus Pan".
5. Tedy anieli śpiewali * A wielkim głosem krzyczeli: * "Chwała Bogu z takiej łaski * W niebie na wysokości!"
6. Chwała, chwała, Chryste, Tobie * I z Ojcem, i z Duchem w Niebie * Żeś się dla nas tak uniżył, * A lud Swój wyswobodził.

[tomas_wawa]

A czy przypadkiem odpowiednikiem polskojęzycznym Quem pastores laudavere nie jest kolęda Którego pasterze chwalili? Według adnotacji w jubileuszowym Siedleckim do kolędy Narodził się nam Zbawiciel zapożyczona jest melodia z Quem pastores, ale czy i tekst? Według mnie niekoniecznie.
Natomiast tu już tak:

Quem pastores laudavere, * Quibus angeli dixere, * Absit vobis jam timere, * Natus est rex gloriae.
Którego pasterze chwalili, * Którym Anieli mówili: * ,,Niech odejdzie strach na stronę, * Macie Króla na obronę."

Ad quem reges ambulabant, * Aurum, thus, myrrham portabant, * Immolabant haec sincere * Leoni victoriae.
Trzej królowie przyszli potem * Z mirrą, kadzidłem i złotem; * Mirrą człeka, złotem Pana, * A kadzidłem czczą kapłana.

Exultemus cum Maria * In coelesti hierarchia * Natum promat voce pia * Laus honor et gloria.
Weselmy się stąd z Maryą, * I niebieską hierarchią, * Wdzięczne dzięki oddawając, * Słodkich pieśni dobywając.

Christo regi, Deo nato, * Per Mariam nobis dato, * Merito resonet vere * Dulci cum melodia.
Chrystusowi wcielonemu, * Z Maryjej  narodzonemu: * Moc, zbawienie, cześć, zwycięstwo * I wieczne błogosławieństwo.

[Rorantysta]

Pieśni nawiązujących do Quem pastores jest wiele, był to bardzo popularny utwór, znany w całej Europie. Zgadzam się, że w tekście Narodził się nam Zbawiciel, można się dopatrzeć jedynie odległych nawiązań do Quem pastores, dlatego napisałem o częściowej parafrazie. Ale intencja autora polskiego tekstu nawiązania do powszechnie znanego Quem pastores jest oczywista, bo takim tytułem opatrzył swój tekst w Kancjonale Artomiusza.

[knrdsk1]

Melodia wg: "Śpiewnik Kościelny Katolicki" Tomasza Flaszy

[knrdsk1]

Melodia wg jubileuszowego wydania śpiewnika Siedleckiego (1928):

[Rorantysta]

przywoływana już wersja tekstu zanotowana odręcznie na kartach druku Kancjonału Artomiusza z 1587 r. (Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, sygn. 22 266) pod tytułem: "Quem pastores na 4 kóry z nutami", transkrypcja na podstawie: Kolędy polskie. Średniowiecze i wiek XVI

Narodził się nam Zbawiciel,
Jezus Krystus wykupiciel,
W Betlehem, żydowskim mieście,
Z Panny Maryjej czystej.

Maryja, Panienka czysta,
Porodziła Jezusa Krysta.
Tegoż w pieluszki powiła
A do żłobu włożyła.

Gdy pasterze w nocy paśli,
Stanął przy nich anjoł jasny.
Widząc taką jasność Boską,
Bali się bojaźnią wielką.

Rzekł im anjoł: Nie bójcie się,
Ale się z tego weselcie!
Narodził się Zbawiciel wam,
Który rzeczon Krystus Pan.

Tedy anjeli śpiewali
A wielkim głosem krzyczeli:
Chwała Bogu z takiej łaski
W niebie na wysokości.

Chwała, chwała, Kryste, Tobie
Z Ojcem, i z Duchem na niebie
Żeś się dla nas tak uniżył,
A lud swój wyswobodził.

po tekście kolędy umieszczono wiersz, którego dwa pierwsze wiersze pochodzą z kolędy Chrystus się nam narodził:

Krystus się nam narodził,
Jenż dawno prorokowan był,
Królestwo nam niebieskie otworzył.
Weselmy się, dziatki, z małego dzieciątka,
Dziękując mu za to,
Iż się nam narodził z Panny Maryjej.