Witaj Gwiazdo Morza

[Rorantysta]

Za: Ks. Stanisław Grochowski, Rytmy łacińskie dziwnie sztuczne y nabozenstwem swym a starodawnością dosyć wdzięczne, Kraków 1606

NA NIESZPOR,
Aue maris stella.

Witay gwiazdo morska,
Wielka matko Boska:
Wieczna Panno: przez cię
Sczesne w niebo weszcie.

Pomniąc ktoreć słowa
Rzekł Anioł: Bądź zdrowa:
Zdarz nam pokóy prawy,
Mieniąc imię Jawy.

Daj wzrok zaślepionym,
Wolność w grzech zamknionym:
Zgładź co źle: co dobrze,
Proś niech Syn da sczodrze.

Okaż się matką bydź,
Niech ci się da użyć,
Co za raczeniem swym
Stał się nam synem twym.

Panno przewyborna,
Nad wszystkie pokorna,
Day nam zmywszy złości
Dar cichej czystości.

Zdarz niewinne życie,
Bespieczne przebycie:
Zebychmy weseli
Jezusa widzieli.

Chwała bądź Oycowi
Z Synem, y Duchowi,
Na wieki społecznie.
Trzem jedna cześć wiecznie

Parthenomelica (Wilno 1613) zawiera niemal identyczną wersję tekstu, różniacą się jedynie nieco w 2-giej zwrotce: "Pomniąc one słowa / Anielskie: Bądź zdrowa: / Zdarz nam pokoy prawy, Mieniąc imię Ewy."

[L'organiste]

Wersja łacińska - oryginalna:

Ave, maris stella,
Dei mater alma,
atque semper virgo,
felix cæli porta.

Sumens illud ‘Ave’
Gabriélis ore,
funda nos in pace,
mutans Evæ nomen.

Solve vincla reis,
profer lumen cæcis,
mala nostra pelle,
bona cuncta posce.

Monstra te esse matrem,
sumat per te precem
qui pro nobis natus
tulit esse tuus.

Virgo singuláris,
inter omnes mitis,
nos culpis solútos
mites fac et castos.

Vitam præsta puram,
iter para tutum,
ut vidéntes Jesum
semper collætémur.

Sit laus Deo Patri,
summo Christo decus,
Spirítui Sancto
honor, tribus unus. Amen.

Przekład hymnu z polskiej wersji brewiarza:

Witaj Gwiazdo morza
Wielka Matko Boga
Panno zawsze czysta
Bramo niebios błoga

Ty, coś Gabriela
Słowem przywitana
Utwierdź nas w pokoju
Odmień Ewy miano

Winnych wyzwól z więzów
Ślepym przywróć blaski
Oddal nasze nędze
Uproś wszelkie łaski

Okaż, żeś jest Matką
Wzrusz modłami swymi
Tego, co Twym Synem
Zechciał być na ziemi

O, Dziewico sławna
I pokory wzorze
Wyzwolonym z winy
Daj nam żyć w pokorze

Daj wieść życie czyste
Drogę ściel bezpieczną
Widzieć daj Jezusa
Mieć w Nim radość wieczną

Bogu Ojcu chwała
Chrystusowi pienie
Oby z Duchem Świętym
Jedno uwielbienie. Amen.

[Rorantysta]

Tłumaczenie: Ks. Jakub Wujek (wg X. Jan Siedlecki, Śpiewnik Kościelny, wydanie jubileuszowe 1928)

Uwaga: Nie udało mi się potwierdzić z innego źródła autorstwa tego przekładu. Teksty w Siedleckim bywają często modyfikowane. Gdyby ktoś znał inne źródło zawierające wujkowy przekład tego hymnu, proszę o informację.

Rorantysta


Witaj Gwiazdo morza, wielka Matko Boża,
I zawsze Dziewico, niebios Przewodnico,

Anielskim zjawieniem, Maryjo, uczczona,
Obdarz nas pokojem, nad Ewę wsławiona.

Zjednaj win zgładzenie, ślepym oświecenie,
Złego oddalenie, łaski przyczynienie.

Bądź Matką bez groźby, odnieś nasze prośby
Synowi Twojemu, nam narodzonemu.

Panno osobliwa, Matko litościwa,
Obdarz nas cichością i świętą czystością.

Daj żywot tuteczny¹⁾ święty i bezpieczny,
Z Jezusem mieszkanie i z Nim królowanie.

Chwała Bogu Ojcu, Jezusowi Panu,
Duchowi Świętemu, Bogu jedynemu.

-------
¹⁾ = tu na ziemi

[knrdsk1]

Śpiewnik Pelpliński: "Nieszpory 3 na uroczystości Najświętszéj Maryi Panny" - Hymn

Witaj gwiazdo morza, Matko niepojęta,
Witaj bramo nieba, zawsze Panno święta.

Która niegdys usta Anielskie witały,
Zniszcz w nas Ewy żądze, utwierdź pokój stały.

Rozwiąż grzesznych więzy, oświeć niewidome,
Uproś wszystko dobre, a oddal, co chrome.

Pokaż nam się Matką, Syn twój dobrotliwy
Niech nam w naszych prośbach będzie litościwy.

Panno osobliwsza pomiędzy wszystkiemi,
Ty nas obmyj z grzechów i uczyń czystemi.

Daj życie niewinne i prowadź bezpiecznie,
Abyśmy Jezusa oglądali wiecznie.

Ojcu niechaj będzie i Synowi chwała,
Duchowi świętemu jedna cześć i stała. Amen.

[knrdsk1]

I jeszcze raz Śpiewnik Pelpliński: "Pieśni o Najświętszéj Maryi Pannie"

Witaj gwiazdo morza, wielka Matko Boża
I zawsze Dziewico, Niebios Przewodnico!

Z ust Anioła wzięte pozdrowienie święte:
Niech w nas pokój chowa nasza Ewa nowa!

Rozwiąż pęta winnych i oświęcaj ciemnych;
Oddaj, co jest złego, uproś, co dobrego.

Okaż do ostatka, żeś jest nasza Matka;
Niech Syn twój przez ciebie wysłucha nas w niebie.

O Panno czcigodna i wielce łagodna;
Niech téż łagodnymi będziem i czystymi.

Zdarz niewinne życie, bezpieczne przebycie,
Abyśmy weseli Jezusa widzieli.

Niech Ojcu, Synowi, Również i Duchowi
Cześć będzie spółecznie Trójga jedna wiecznie. Amen.

[Rorantysta]

inne spolszczenia Ave maris stella patrz:
http://spiewnik.katolicy.net/index.php?topic=93.0

[Jędrek]

Czy ktoś z Was dysponuje nagraniem tego hymnu zaśpiewanego według zasad Hieronima z Moraw?

[knrdsk1]

Niestety, zasady Hieronima nie stosują się do hymnów 
Jednak zamieszczam wersję którą śpiewa się od Jarosławia przez Węgajty po Wrocław
Przepraszam za jakość nagrania, ale mam chrypkę po czwartkowych "Cudach Św. Mikołaja" i nie jadłem jeszcze obiadu.

[Wersje bledna usunalem, ponizej prawidlowa wersja Rorantysty]

[Bartek]

Jednak zamieszczam wersję którą śpiewa się od Jarosławia przez Węgajty po Wrocław

Prosimy o pozostałe zwrotki!

[knrdsk1]

Dalej jest tak samo, trzeba podstawić tekst pod melodię i będą pozostałe zwrotki

[Rorantysta]

Niestety, zasady Hieronima nie stosują się do hymnów 
Jednak zamieszczam wersję którą śpiewa się od Jarosławia przez Węgajty po Wrocław
Przepraszam za jakość nagrania, ale mam chrypkę po czwartkowych "Cudach Św. Mikołaja" i nie jadłem jeszcze obiadu.

Mam uwagi co do dwóch szczegółów zaprezentowanej wersji:
1) W drugim wersie zarówno w prototypie jak i w późniejszych źródłach dominikańskich przy słowie Mater (pierwsza zwrotka) najpierw jest pes a potem punctum, czyli dwa dźwięki przypadają na "Ma", a jeden na "ter".
2) Ostatni wers drugiej zwrotki - w wersji dominikańskiej kolejność słów jest inna niż w benedyktyńskiej: "Mutans nomen Hevae".
Zgadzam się, że tekst pod kolejne zwrotki, każdy może sobie sam podłożyć. Może z wyjątkiem zwrotki czwartej, gdzie trzeba wiedzieć o "ściągnięciu"(elizji) samogłoski "e" w słowach "te esse". Dlatego pozwoliłem sobie nagrać raz jeszcze zwrotki pierwszą i czwartą.
Może też trzeba uściślić, bo nie dla każdego musi być to jasne, że wersja nagrana nie ma nic wspólnego z traktatem Hieronima z Morav, a jest rekonstrukcją rytmu opartą na przesłankach, że hymny były wykonywane w sposób rytmiczny.
PS. Też mam chrypę po pierwszym tygodniu rorat. I pora późna. I kolacja była już dawno temu

[knrdsk1]

Dzieki za poprawki, oczywiscie masz racje. Spiewalem calkiem z pamieci, stad bledy. Wyrazam skruche i zaraz moje nierzetelne mp3 usune, a na przyszlosc postaram sie byc bardziej w zgodzie z zapisem...

[Rorantysta]

Ech, zaraz tam nierzetelne. To jest po prostu przykład na wariabilność żywej tradycji

[L'organiste]

To nagranie również zawiera zrytmizowaną wersję tego hymnu, nie mam natomiast pojęcia na ile śpiewaczki korzystały z traktatu hieronimowego.

[knrdsk1]

Wersja wg Parthenomelica (Wilno, 1613)

          PIENIE XIX.

Ave Maris Stella.

Witay gwiazdo Morska,
    Wielka mátko Boska:
    Wiecżna Pánno: przez ćię
    Szcżęsne w niebo weszćie.

Pomniąc one słowá
    Anielskie: Bądź zdrowa:
    Zdarz nam pokoy práwy,
    Mieniąc imię Ewy.

Day wzrok záślepionym,
    Wolność w grzech zámknionym:
    Zgładź co źle: co dobrze,
    Proś niech Syn da szcżodrze.

Okaż się mátką być,
    Niechći się da użyć,
    Co zá racżeniem swym,
    Stał się nam Synem twym.

Pánno przewyborna,
    Nád wszytkie pokorna,
    Day nam zmywszy złośći,
    Dár cichey cżystośći.

Zdarz niewinne żyćie,
    Bespiecżne przebyćie.
    Zebychmy weseli,
    Jezusá widźieli.

Chwałá bądź Oycowi
    Z Synem, y Duchowi,
    Ná wieki społecżnie:
    Trzem iedna cżeść wiecżnie.

[marian7]

Idąc śladem wydania z Częstochowy z 3 sierpnia 1927 r., mam dokładnie ten sam tekst co Rorantysta, z jednym maleńkim wyjątkiem "Bądź Matką bez grozy", książeczka "Wianek Najświętszej Marii Panny" na cały rok ku chwale Boga i czci Najświętszej Marii Panny.

[marian7]

Trafiłem dzisiaj na tekst ks. J. Wujka z XVI w. zamieszczony w śpiewniku Siedleckiego 1966 r.
1 zwr. jest taka
    Zdrowaś, Gwiazdo morska, Wierna Matko Boska,
    Panno wiekuista, Bramo rajska czysta.

[Hrabia Radwan]

1. Witaj gwiazdo morza, *
Święta Matko Boża, o Marya! *
Panno wiekuista, *
Bramo niebios czysta, Matko miła!

2. Przymując: bądź zdrowa! *
Z ust Anielskich słowa, o Marya! *
Zdarz pokój wsławiona, *
Ewo przemieniona, Matko miła!

3. Zdejm z winnych okowy, *
Daj ślepem wzrok zdrowy, o Marya! *
Obroń nas od złego, *
Pomóż do dobrego, Matko miła!

4. Bądź Matką łaskawą, *
Niech za Twoją sprawą, o Marya! *
Ten prośbom wygodzi, *
Co się z Ciebie rodzi, Matko miła!
 
5. Panno osobliwsza, *
Nad wszystkich najciższa, o Marya! *
Uwolń nas od złości, *
Daj cichość w czystości, Matko miła!

6. Daj nam żyć pobożnie, *
Świat przebyć ostróżnie, o Marya! *
Żebyśmy weseli *
Jezusa widzieli, Matko miła!

7. Ojcu i Synowi *
Świętemu Duchowi wieczna chwała *
Niech będzie spółeczna, *
Trzem jedna cześć wieczna, nieustanna. Amen.

za: "Zbiór katolickich kościelnych pieśni na Górnym Śląsku, szczególnie w parafii Starowiejskiej używanych [...] z dodaniem niektórych litanii", Racibórz 1896.

[Hrabia Radwan]

M.: O. M. Żukowski

Witaj Gwiazdo morza, święta Matko Boga
Wciąż dziewictwa zorza, bramo niebios błoga,
Wciąż dziewictwa zorza, bramo niebios błoga.

Z ust Gabryela pozdrowienie zlewa;
Pokój niech udziela nowa matka Ewa,
Pokój niech udziela nowa matka Ewa.

Winnym zerwij pęta, ślepym powróć blaski,
Spędź złe, Panno święta, uproś wszystkie łaski,
Spędź złe, Panno święta, uproś wszystkie łaski.

za: Witaj gwiazdo morza, [w:] O. M. Żukowski, Śpiewy kościelne. Zeszyt VIII, s. 6.

[Tradycja.Poznań]

Melodia (nuty) wg śpiewnika Teofila Klonowskiego, 1867, str. 777, pieśń 329.

[sylwek]

x. Tadeusz Karyłowski SI („Hymny Kościelne”)

1. Witaj, gwiazdo morza,
Dziewic słońce samo,
Rodzicielko Boża,
Szczęsna niebios bramo!

2. Gdyć w znak przyszłej chwały
„Ave” z niebios słano,
Ziść nam pokój trwały
Mieniąc Ewy miano.

3. Więźniom zdejm okowy,
Światło nieć dla ślepych,
Oddal ból życiowy,
Zlej dóbr wszelkich przepych!

4. Matki okaż lico,
Zjednaj Boga w niebie,
Który nam, Dziewico,
Chciał się zrodzić z Ciebie!

5. Panno dziwnie święta,
Kwiecie cnót dziewiczy,
Win nam zerwij pęta,
Daj wdzięk swej słodyczy!

6. Wiedź nas, nieskalana,
Drogą co nie myli,
Byśmy, widząc Pana,
Zawsze się cieszyli!

7. Bogu Ojcu chwała,
Hołd niech Chrystus bierze,
Cześć Duchowi trwała:
Trzem — w jednakiej mierze! Amen.

[MaciejKalita]

M.: O. M. Żukowski

Witaj Gwiazdo morza, święta Matko Boga
Wciąż dziewictwa zorza, bramo niebios błoga,
Wciąż dziewictwa zorza, bramo niebios błoga.

Z ust Gabryela pozdrowienie zlewa;
Pokój niech udziela nowa matka Ewa,
Pokój niech udziela nowa matka Ewa.

Winnym zerwij pęta, ślepym powróć blaski,
Spędź złe, Panno święta, uproś wszystkie łaski,
Spędź złe, Panno święta, uproś wszystkie łaski.

za: Witaj gwiazdo morza, [w:] O. M. Żukowski, Śpiewy kościelne. Zeszyt VIII, s. 6.

Całość Nutek