Anioł pasterzom mówił [nuty]

[Tomek Torquemada]

Anioł pasterzom mówił:
„Chrystus się wam narodził
W Betlejem, nie bardzo podłym mieście,
Narodził się w ubóstwie
Pan wszego stworzenia”.

Chcąc się dowiedzieć tego
Poselstwa wesołego,
Bieżeli do Betlejem skwapliwie,
Znaleźli Dziecię w żłobie,
Maryję z Józefem.

Taki Pan chwały wielkiéj
Uniżył się wysoki;
Pałacu kosztownego żadnego
Nie miał zbudowanego
Pan wszego stworzenia.

O dziwne narodzenie,
Nigdy nie wysłowione!
Poczęła Panna Syna w czystości,
Porodziła w całości
Panieństwa swojego.

Już się ono spełniło,
Co pod figurą było:
Aarona różdżka ona zielona
Stała się nam kwitnąca
I owoc rodząca.

Nuż wy, przeklęci Żydzi,
Mówcie, co się wam widzi,
Zowiecie Jezusa synem cieśle,
W czym się bardzo mylicie,
Przeuczyliście się.

Słuchajcie z nieba Ojca,
Jako Syna zaleca:
Ten ci to jest mój on Syn jedyny,
Wam w raju obiecany,
Tegoż wy słuchajcie.

Bogu bądź cześć i chwała,
Która by nie ustała,
Jak Ojcu, tak i Jego Synowi
I Świętemu Duchowi
W Trójcy jedynemu!

[knrdsk1]

Co za straszna jakaś wersja, nigdzie nie spotkałem takiej jak tu 6. zwrotki! Skąd ten tekst pochodzi!?

[Tomek Torquemada]

Szczerze powiem, że nie wiem skąd. Wygooglowałem kiedyś w necie.

[Tomek Torquemada]

Melodia wg X.M.M.Mioduszewskiego

[Rorantysta]

Co za straszna jakaś wersja, nigdzie nie spotkałem takiej jak tu 6. zwrotki! Skąd ten tekst pochodzi!?

Tekst jest jakąś anonimową ??? kompilacją. Zwrotka szósta jest autentyczna i pochodzi z najstarszego zapisu kolędy - Rękopisu Biblioteki Kórnickiej sygn. 44 (1551-1555). Z jedną różnicą: w rękopisie jest "żydzi", a nie "Żydzi". Zwrotki 1-5 i 7 podane są jednak nie w brzmieniu rękopisu, a późniejszym. W rękopisie brak zwrotki 8-mej.
Tekst rękopisu został opublikowany przez Mikołaja Bobowskiego w: Polskie pieśni katolickie od najdawniejszych czasów do końca XVI wieku, Kraków 1893 i przez Juliusza Nowak - Dłużewskiego w dwutomowym opracowaniu Kolędy polskie. Średniowiecze i wiek XVI, Warszawa 1966.
Osobiście, poza wymienionymi wydaniami źródłowymi, w żadnym z XIX wiecznych i XX wiecznych zbiorów nie spotkałem tej zwrotki, z czego wnioskuję, że dość wcześnie ją usunięto i nie była śpiewana. Nie widzę powodu, by ją przywracać dzisiaj.

[Tomek Torquemada]

Tekst kolędy kopiowałem z tego serwisu:

http://www.zamoyski.edu.pl/koledy/start.htm

autor kompilacji:

Kierownik projektu, teksty kolęd, pliki midi:

prof. Paweł Waszak

e-mail: pwaszak[malpa]zamoyski.edu.pl

[Rorantysta]

czyli dzieło licealistów pod opieką polonisty. Fajnie, że takie strony powstają. Choć korzystałbym z pewną ostrożnością.
W wolnej chwili mogę wklepać wersję z rękopisu w transkrypcji Dłużewskiego, bo to mam w domu.

[marian7]

Znalazłem Książkę do Nabożeństwa "Chrześcijanin w obec Boga" wydaną przez Ks. Jana Bogdana w Warszawie, w drukarni Stanisława Strąbskiego przy ul. Daniłowiczowskiej, w dawnej Bibliotece Załuskich nr 617.
Imprimatur Antonius Fijałkowski Eppus. S. Adm. Archid. Vars.
Książkę do nabożeństwa księdza Jana Bogdana przeczytałem, i nic w niej przeciwnego świętej wierze katolickiej i dobrym obyczajom nie znalazłem.
Warszawa 27 lipca 1852 roku
Ks. Adam Nadolski - Cenzor Ksiąg Duchownych mp.
Podaję tekst kolędy zachowując pisownię i interpunkcję.

1. Anioł pasterzom mówił:
    "Chrystus się nam narodził
    W Betleem, ubożuchnej mieścinie;
    Żłób kolebką Dziecinie;
    Idźcie go witajcie!"
2. Pastuszkowie weseli
    Do Betleem bieżeli;
    I przyszli do stajenki ubogiej,
    I wstąpili w jej progi,
    I Dziecię ujrzeli.
3. Złożyli mu swe dary;
    Przyjął je Józef stary,
    I Marya z wdzięcznością przyjęła,
    Bo ich serca pojęła:
    To wszystko, co mieli.
4. Z pastuszkami przy żłobie,
    Trzej Wschodu monarchowie.
    Te dalekie ogniwa ludzkości,
    Chce połączyć w miłości
    Niebiańska Dziecina.
5. I oto stan ubogi,
    To Chrystusa stan drogi.
    Z cnót, niewinność w największej jest cenie,
    Pokora, poświęcenie,
    I siebie zaprzenie.
6. Chwała, dzięki Ci Panie
    Za Twoje zmiłowanie;
    Pierworodny grzech będzie zmazany.
    Odtąd szczęsne ziemiany,
    Boś Ty ich zbawienie.

[tomas_wawa]

Kiedyś czytałem, że pierwotnie pierwsza zwrotka brzmiała nieco inaczej, tzn.

...
Bieżeli do Betlejem skwapliwie,
Znaleźli Dziecię w chliwie (fuj! :-\).
...

Wtedy faktycznie by się rymowało. Czy ktoś mógłby temu zaprzeczyć lub potwierdzić? Podejrzewam, że należałoby w tym celu sięgnąć do rękopisów.

I druga sprawa: zwrotka z Żydami (potworna, nawiasem mówiąc). Kiedy zaprzestano jej śpiewania? W śpiewnikach z XIX w. już jej nie ma, czyli musiała zniknąć wcześniej.

[knrdsk1]

W uroczystość Objawienia Pańskiego (w mojej parafii, salezjańskim kościele p.w. Św. Michała Archanioła we Wrocławiu, znanym m. in. z zastępowania w okresie Bożego Narodzenia hymnu Gloria przez kolędę "Gdy się Chrystus rodzi" oraz psalmu responsoryjnego przez dowolną kolędę...) ze zdumieniem usłyszałem/zobaczyłem na ekranie (śpiewałem z głowy, po ludzku) w znanej i lubianej kolędzie "Anioł pasterzom mówił" następującą (nowoczesną?) wersję tekstu: "W Betlejem, nie bardzo DOBRYM mieście"... Przypomnijmy, że w ~oryginale jest "W Betlejem, nie bardzo PODŁYM mieście"...

[tomas_wawa]

Pewnie jakieś kolejne prostackie "uproszczenie" polegające na zastępowaniu "mniej zrozumiałych" słów powszechnie używanymi... Widocznie autorzy takich uproszczeń uważają ludzi za tumanów...

[knrdsk1]

Jasne że tak, tylko w tym przypadku "nie bardzo podłym mieście" rozumiem jako nie najgorszym, co zgadza się z biblijnym tekstem (przywołany podczas wizyty magów u Heroda tekst proroka Micheasza: „I ty, Betlejem, Ziemio Judzka, nie jesteś najpodlejsze pomiędzy książęty judzkimi, bo z ciebie wynijdzie wódz, który będzie rządził ludem moim izraelskim”) stąd "nie bardzo podłym", jako "nie jesteś najpodlejsze". A teraz - "nie bardzo dobrym", czyli, delikatnie mówiąc, "na szemranym za*upiu"...

[L'organiste]

O tej sprawie można dyskutować w nieskończoność, a i tak na głupotę niektórych niewiele się zaradzi. Pozwolę sobie jednak dodać dwa słowa i z mojej strony.
Zauważmy, że słowo podły jest słowem powszechnie używanym, najczęściej w stosunku do osób, w niektórych regionach nawet, tak jak w tej kolędzie, na określenie cech przedmiotów nieożywionych. Trzeba mieć spore problemy mentalne, żeby znając znaczenie tego przymiotnika, nie umieć wywnioskować jego znaczenia, kiedy jest on zaprzeczony.

[tomas_wawa]

„I ty, Betlejem, Ziemio Judzka, nie jesteś najpodlejsze pomiędzy książęty judzkimi, bo z ciebie wynijdzie wódz, który będzie rządził ludem moim izraelskim”) stąd "nie bardzo podłym", jako "nie jesteś najpodlejsze". A teraz - "nie bardzo dobrym", czyli, delikatnie mówiąc, "na szemranym za*upiu"...

Rzeczywiście Pańskie skojarzenie jest bardzo trafne. Mnie to się skojarzyło od razu z miejscem o nienajlepszej sławie, coś jak warszawska Praga ;)

[sniegoslawa]

A oto jeszcze dla porównania wersja tej kolędy z Suwalszczyzny, z Jasionowa koło Rudki Tartak, od pana Racisa.
Zręczne uniknięcie i "podłego", i "chliwu".  ;D


Anioł pasterzom mówił:
„Chrystus się wam narodził
W Betlejem, miasteczku Dawidowym,
W pokoleniu judowym
z Panienki Maryi”.

Chcąc się dowiedzieć tego
Poselstwa wesołego,
Z ochotą do Betlejem bieżeli,
Dziecię w żłobie znaleźli,
Maryjo z Józefem.

Stąpił Pan chwały wielkiej
Uniżył się wysoki.
Pałacu kosztownego żadnego
Nie miał zbudowanego
Pan wszego stworzenia.

O dziwne narodzenie,
Nigdy nie wysławione.
Poczęła Panna Syna w czystości,
Porodziła w całości
Panieństwa swojego.

Stąpił Pan chwały wielkiej
Uniżył się wysoki
Pałacu kosztownego żadnego
Nie miał zbudowanego,
Pan wszego stworzenia   

Już się ono spełniło,
Co pod figurą było.
Aronowa różdżka rozwiła
Kwiat z siebie wypuściła
I owoc przyniosła.

Słuchajcież Boga Ojca,
Jakoż On wam zaleca.
Ten jest Syn mój najmilszy jedyny,
Wam w raju obiecany,
Tegoż wy słuchajcie.

Bogu bądź cześć i chwała,
Która by nie ustała,
Jak Ojcu, tak i Jego Synowi
I Świętemu Duchowi
W Trójcy jedynemu.

[Rorantysta]

tekst kolędy z rękopisu Biblioteki Kórnickiej PAN (sygn. 44, 1551-1555), transkrypcja według: Kolędy polskie. Średniowiecze i wiek XVI
dla dociekliwych transliterację tekstu zamieszcza Mikołaj Bobowski, Polskie pieśni katolickie... , s. 309-310

Anjoł pasterzom mówił

Anjoł pasterzom mówił:
Chrystus się nam narodził,
W Betlejem, nie barzo podłym mieście.
Narodził się w ubóstwie,
Pan wszego stworzenia.

Chcąc się dowiedzieć tego
Poselstwa wesołego,
Bieżeli do Betlejem spieszliwie,
Naleźli dziecię w chlewie,
Maryją z Józefem.

Taki Pan chwały wielkiej
Uniżył się wysoki!
Pałacu wysokiego żadnego
Nie miał zbudowanego
Pan wszego stworzenia.

O dziwne narodzenie,
Nigdy nie wysławione!
Poczęła Panna Syna w czystości,
Porodziła w całości
Panieństwa swojego.

Już się ono spełniło,
Co też figurą było.
Aaronowa rózga zielona
Zstała się rozkwitn/i/ona
I owoc mająca.

Nuż wy, przeklęci żydzi,
Mówcie, co się wam widzi,
Zowiecie Jezusa synem cieśle,
W czym się barzo mylicie,
Przeuczyliście się.

Słuchajcie z nieba Ojca,
Jako Syna zaleca:
Ten-ci to jest mój on Syn jedyny,
Wam w raju obiecany,
Tegoż wy słuchajcie.

[Zan]

Anioł pasterzom mówił

Anioł pasterzom mówił:
Chrystus się nam narodził,
W Betlejem, nie bardzo podłym mieście.
Narodził się w ubóstwie,
Pan wszego stworzenia.

Chcąc się dowiedzieć tego
Poselstwa wesołego,
Bieżeli do Betlejem skwapliwie
znaleźli dziecię  żłobie
Maryję z Józefem.

Taki Pan chwały wielkiej
Uniżył się wysoki!
Pałacu kosztownego żadnego
Nie miał zbudowanego
Pan wszego stworzenia.

Bogu badź cześć i chwała,
ktora by nie ustała !
Jak Ojcu tak i jego synowi,
i Święemu Duchowi,
w Trójcy jedynemu.

Ks. Hieronim Chamski - Abba Ojcze 2006

[knrdsk1]

Nie rozumiem - co jest cytatem z Rorantysty, a co wpisem Kolegi? Bardzo proszę o poprawienie swojej wypowiedzi.

[Rorantysta]

Wersja tekstu wg Kantyczek karmelitańskich - Rkps Ch251 z XVIII wieku
Brak już zwrotki o żydach, brak też, śpiewanej dzisiaj zwrotki ostatniej z doksologią.

Anioł pasterzom mówił,
Chrystus się nam narodził
w Betlejem, nie bardzo podłym mieście
narodził się w ubóstwie
Pan wszego stworzenia.

Chcąc się dowiedzieć tego
poselstwa wesołego,
bieżeli do Betlejem skwapliwie,
naleźli Dziecię w żłobie,
Maryją z Józefem.

Jaki Pan chwały wielki
uniżył się wysoki,
pałacu kosztownego żadnego
nie miał zbudowanego
Pan stworzenia wszego.

O dziwne narodzenie
nigdy nie wysłowione,
poczęła Panna Syna w czystości,
porodziła w całości
panieństwa swojego.

Już się owo spełniło,
co pod figurą było.
Aaronowa różdżka zielona
stała się nam kwitnąca
i owoc rodząca.

Słuchajcież Boga Ojca,
jako go nam zaleca:
Ten ci Syn mój najmilszy, jedyny,
wam w raju obiecany,
tego wy słuchajcie.

[Rorantysta]

Przyczynek do historii tej kolędy

Zwrotki o żydach nie ma już w Pieśniach katolickich Jagodyńskiego (1695).
Zapewne zwrotka została usunięta na skutek zaleceń Soboru trydenckiego.