Czym jest chorał gregoriański?

[Krzysiek]

Chorał gregoriański jest tradycyjnym śpiewem Kościoła Rzymskokatolickiego. Oznacza to, że śpiewy te towarzyszą naszemu Kościołowi prawdopodobnie od pierwszych wieków chrześcijaństwa. Oczywiście w tamtych czasach melodie przekazywane były wyłącznie ustnie i na podstawie badań możemy jedynie przypuszczać, że wpływ na nie miały ludowe śpiewy kultur z których wywodzili się pierwsi chrześcijanie. Natomiast, wiemy na pewno, że już w IV wieku naszej ery chorał śpiewano w formie podobnej do tej, którą mamy i dzisiaj. W tym czasie, bowiem, w Mediolanie żył św. Ambroży (333-397), który jest autorem kilku hymnów zawartych w chorale.

Później głównym ośrodkiem śpiewu kościelnego stał się Rzym, gdzie z polecenia papieża Grzegorza I Wielkiego pod koniec VI wieku dokonano ostatecznego wyboru melodii, które zapisano w tzw. antyfonarzu autentycznym (od imienia tego papieża chorał nazywamy gregoriańskim). Chociaż oryginał tego antyfonarza zaginął na początku X wieku, zachowały się jednak do dnia dzisiejszego jego kopie. Antyfonarz autentyczny jest zbiorem około 3000 utworów przeznaczonych na cały rok liturgiczny. Oznacza to, że każdy dzień w roku posiada swoje własne i niepowtarzalne śpiewy, których teksty nierozerwalnie łączą się tekstami czytań.

W skład tego antyfonarza wchodziły: Graduale, czyli śpiewy przeznaczone na Msze Święte, oraz Antiphonale i Responsoriale, przeznaczone na Liturgię Godzin (brewiarz). Oczywiście przez wieki chorał ulegał różnym zmianom tekstowym związanym z ustanawianiem nowych świąt i powoływaniem nowych świętych (powstawały nowe hymny i antyfony), czy zmianami w organizacji roku liturgicznego.

Z zachowanych kopii wiemy, także, że istniały również niewielkie różnice w melodiach pomiędzy różnymi wspólnotami ten chorał śpiewającymi. Nie powinny nas one jednak dziwić, jeśli zauważymy, że nawet dzisiaj, kiedy bardzo łatwo nam się przemieszczać z miejsca na miejsce i nasze tradycje śpiewania pieśni kościelnych bardzo się mieszają zdarza się, że ta sama pieśń w dwóch sąsiednich parafiach śpiewana jest bardzo różnie, chociaż ma ten sam tekst i melodię (dodawane są ozdobniki w postaci dodatkowych nutek, w innym miejscu bierze się oddech). Teksty śpiewów chorałowych były zaczerpnięte z Biblii (np.z psalmów), lub pisane były przez nowożytnych autorów w formie poetyckiej (hymny). Autorami hymnów byli między innymi św. Ambroży czy św. Tomasz z Akwinu.