wg: Ks. Jan Siedlecki, Śpiewnik Kościelny, wydanie jubileuszowe 1928
Częściowa parafraza łacińskiej kolędy Quem pastores laudavere (http://spiewnik.katolicy.net/index.php/topic,2470.0.html) (XIV w., najstarszy zapis: rkps z 1410, Hohenfurth - obecnie teren Czech). Polska wersja zanotowana została odręcznie na kartach druku Kancjonału Artomiusza z 1587 r. (Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, sygn. 22 266) pod tytułem: "Quem pastores na 4 kóry z nutami". Jest to nawiązanie do znanego w wielu krajach Europy zwyczaju śpiewania tej kolędy po kolei przez 4 chóry chłopięce, z których każdy wykonywał jeden wers. Zwrotki 3 i 4 pokrywają się ze zwrotkami 2 i 3 kolędy "Chrystus się nam narodził (http://spiewnik.katolicy.net/index.php?topic=1535.0)" z zaginionego Kancjonału Przeworszczyka (1435). Inną parafrazę Quem pastores... - Bracia, siostry posłuchajcie - zawiera rkps Biblioteki PP Benedyktynek w Staniątkach z 1586.
Kolędę podają też późniejsze wydania Sieldeckiego oraz "Śpiewnik Liturgiczny" TN KUL 1991.
Narodził się nam Zbawiciel
1. Narodził się nam Zbawiciel, * Wszego świata Wykupiciel, * W Betlejem, żydowskiem mieście, * Z Panny Maryjej czystej.
2. Maryja, Panienka czysta, * Porodziła Jezusa Chrysta. * Tegoż w pieluszki powiła * A do żłobu włożyła.
3. Gdy pasterze w nocy paśli, * Stanął przy nich Anioł jasny. * Widząc taką jasność Boską, * Bali się bojaźnią wielką.
4. Rzekł im anioł: "Nie bójcie się, * Ale się z tego weselcie! * Narodził się Zbawiciel wam, * Który rzeczon Chrystus Pan".
5. Tedy anieli śpiewali * A wielkim głosem krzyczeli: * "Chwała Bogu z takiej łaski * W niebie na wysokości!"
6. Chwała, chwała, Chryste, Tobie * I z Ojcem, i z Duchem w Niebie * Żeś się dla nas tak uniżył, * A lud Swój wyswobodził.
A czy przypadkiem odpowiednikiem polskojęzycznym Quem pastores laudavere nie jest kolęda Którego pasterze chwalili? Według adnotacji w jubileuszowym Siedleckim do kolędy Narodził się nam Zbawiciel zapożyczona jest melodia z Quem pastores, ale czy i tekst? Według mnie niekoniecznie.
Natomiast tu już tak:
Quem pastores laudavere, * Quibus angeli dixere, * Absit vobis jam timere, * Natus est rex gloriae.
Którego pasterze chwalili, * Którym Anieli mówili: * ,,Niech odejdzie strach na stronę, * Macie Króla na obronę."
Ad quem reges ambulabant, * Aurum, thus, myrrham portabant, * Immolabant haec sincere * Leoni victoriae.
Trzej królowie przyszli potem * Z mirrą, kadzidłem i złotem; * Mirrą człeka, złotem Pana, * A kadzidłem czczą kapłana.
Exultemus cum Maria * In coelesti hierarchia * Natum promat voce pia * Laus honor et gloria.
Weselmy się stąd z Maryą, * I niebieską hierarchią, * Wdzięczne dzięki oddawając, * Słodkich pieśni dobywając.
Christo regi, Deo nato, * Per Mariam nobis dato, * Merito resonet vere * Dulci cum melodia.
Chrystusowi wcielonemu, * Z Maryjej narodzonemu: * Moc, zbawienie, cześć, zwycięstwo * I wieczne błogosławieństwo.
Pieśni nawiązujących do Quem pastores (http://spiewnik.katolicy.net/index.php/topic,2470.0.html) jest wiele, był to bardzo popularny utwór, znany w całej Europie. Zgadzam się, że w tekście Narodził się nam Zbawiciel, można się dopatrzeć jedynie odległych nawiązań do Quem pastores, dlatego napisałem o częściowej parafrazie. Ale intencja autora polskiego tekstu nawiązania do powszechnie znanego Quem pastores jest oczywista, bo takim tytułem opatrzył swój tekst w Kancjonale Artomiusza.
Melodia wg: "Śpiewnik Kościelny Katolicki" Tomasza Flaszy (http://spiewnik.katolicy.net/index.php?topic=1189.0)
Melodia wg jubileuszowego wydania śpiewnika Siedleckiego (1928):
przywoływana już wersja tekstu zanotowana odręcznie na kartach druku Kancjonału Artomiusza z 1587 r. (Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, sygn. 22 266) pod tytułem: "Quem pastores na 4 kóry z nutami", transkrypcja na podstawie: Kolędy polskie. Średniowiecze i wiek XVI (http://spiewnik.katolicy.net/index.php/topic,1383.0.html)
Narodził się nam Zbawiciel,
Jezus Krystus wykupiciel,
W Betlehem, żydowskim mieście,
Z Panny Maryjej czystej.
Maryja, Panienka czysta,
Porodziła Jezusa Krysta.
Tegoż w pieluszki powiła
A do żłobu włożyła.
Gdy pasterze w nocy paśli,
Stanął przy nich anjoł jasny.
Widząc taką jasność Boską,
Bali się bojaźnią wielką.
Rzekł im anjoł: Nie bójcie się,
Ale się z tego weselcie!
Narodził się Zbawiciel wam,
Który rzeczon Krystus Pan.
Tedy anjeli śpiewali
A wielkim głosem krzyczeli:
Chwała Bogu z takiej łaski
W niebie na wysokości.
Chwała, chwała, Kryste, Tobie
Z Ojcem, i z Duchem na niebie
Żeś się dla nas tak uniżył,
A lud swój wyswobodził.
po tekście kolędy umieszczono wiersz, którego dwa pierwsze wiersze pochodzą z kolędy Chrystus się nam narodził (http://spiewnik.katolicy.net/index.php/topic,1535.0.html):
Krystus się nam narodził,
Jenż dawno prorokowan był,
Królestwo nam niebieskie otworzył.
Weselmy się, dziatki, z małego dzieciątka,
Dziękując mu za to,
Iż się nam narodził z Panny Maryjej.