Śpiew Kościelny - forum o tradycyjnych pieśniach kościelnych i chorale gregoriańskim

Ten tekst to hymn z Jutrzni w noc Bożego Narodzenia, nabożeństwa odprawianego bezpośrednio przed pasterką, istniejącego od ok. 200 lat na Śląsku Cieszyńskim. Choć obecnie jest kilka melodii do tego hymnu, najpopularniejszą jest ta podawana za anonimowym Chorałem do kancjonału x. Antoniego Janusza, który upowszechnił to nabożeństwo w swojej polskiej książce modlitewnej, pierwszej z łacińskimi czcionkami na tym terenie.

Nieco krótsza wersja z tzw. Chorału Schindlera wyd. w Cieszynie w 1890. Autor w przedmowie podaje że korzystał z Klonowskiego.

Melodia z Trójwsi Beskidzkiej, śpiewana z pewnością pocz. XX w. i wcześniej, kojarzona również obecnie.

Witaj, święta i poczęta niepokalanie,
Maryjo, śliczna lilio, nasze kochanie:
Witaj, czysta Panienko,
Najjaśniejsza Jutrzenko.
Witaj święta, wniebowzięta,
Niepokalana.

Twą pięknością, niewinnością, w niebie górujesz;
W dostojeństwie i panieństwie wszystkim celujesz:
W pierwszym, Panno, momencie
Święte Twoje Poczęcie
Jaśniejące jako słońce,
Niepokalane.   

Sam Bóg święty z Ciebie wzięty dla tej przyczyny,
Żeś się stała i została zawsze bez winy;
Tyś przed wieki przejrzana,
I za Matkę wybrana,
Jezusowi Chrystusowi,
Niepokalana.

Twoje państwo i poddaństwo świat nieba Pani,
Cesarzowie i królowie Twoi poddani.
Dla Twojej niewinności,
Dał Ci Bóg w Swej hojności,
Żeś poczęta zaraz święta,
Niepokalana.   

Monarchowie w złotogłowie nie tak jaśnieją,
Bo przy świętym Poczęciu Twym zaraz blednieją:
Tyś nad słońce jaśniejsza,
I nad gwiazdy śliczniejsza;
Jako zorze w swojej porze,
Niepokalana.
   
Sami Święci, w niebo wzięci, nie wyrównają
Twej piękności i czystości, którąć przyznają:
Wszyscy Ci się dziwują,
Niewinność Twą szanują,
Żeś tak Święta, z Anny wzięta,
Niepokalana.   

I świat cały, choć zuchwały, Twoje poczęcie
Niepokalane wysławia, w pierwszym momencie:
Wszystkie razem stworzenia
Wyznają bez wątpienia,
Żeś jest, droga Matka Boga,
Niepokalana.

Więc Cię sławiąc, błogosławiąc, Panno, prosimy:
Niech czystymi, niewinnymi, zawsze będziemy,
Za to życie dajemy
I mocno wyznajemy:
Żeś jest święta i poczęta,
Niepokalanie.

Chwalcie Pana 1950

Melodia wg chorału do kancjonału A. Janusza (Lipsk 1873)

1. Żaden nie wie, co jest łaska, * Maryja, Maryja, kto jej nie szukał. *
Nie szedłbym ja na to miejsce, * Maryja, Maryja, gdybym nie żądał: *
Do Częstochowy, do mej * Maryi, Panny miłej, *
Bom się bardzo rozmiłował, * Maryja, Maryja, w czystości Twojej.

2. Pozdrowioną bądź, najmilsza, * Maryja, Maryja, złota perełko! *
Tysiąckroć Cię pozdrawiamy, * Maryja, Maryja, nasza Matuchno. *
Od miłości omdlewam, * Gdy Cię, Maryjo, witam, *
Me myślenie, pocieszenie, * Maryję, Maryję w sercu zachowam.

3. Widzę, że mnie Ty miłujesz, * Maryja, Maryja, wiem ja to dawno, *
Twej łaski mi nie żałujesz, * Maryja, Maryja, Najświętsza Panno! *
Gdybym łaski nie dostał, * Gdzieżbym w smutku się podział? *
Snaćbym za złe czyny w piekle, * Maryja, Maryja, dawno już gorzał.

4. Nie dopuszczaj na mnie złego, * Maryja, Maryja, a pomóż, Panno, *
Ujmij się mnie niegodnego, * Maryja, Maryja, sługi Swojego; *
Gdybyś mię opuściła, * Łaski nie udzieliła, *
Jakóżbyś też na mnie, Matko, * Maryja, Maryja, tak zapomniała.

5. Rozpłynie się serce we mnie, * Maryja, Maryja, ogniem miłości, *
Boć już łaski skosztowało, * Maryja, Maryja, Panno dobroci! *
Bym miał wnet ze świata zejść, * W momencie zaraz umrzeć, *
Obyś Ty mnie niegodnego, * Maryja, Maryja, w sercu chciała mieć!

6. Tylko sobie, o Maryja, * Maryja, Maryja, tyle wyjednam: *
Że Ty będziesz mą Patronką * Maryja, Maryja, jać się oddawam; *
Serce na zakład daję, * Wszystko Tobie poddaję, *
Boś Ty żywot, światłość duszy, * Maryja, Maryja, Ci się oddaję.

7. To mi nazbyt w głowie leży, * Maryja, Maryja, że precz iść muszę, *
Tak mnie bardzo serce boli, * Maryja, Maryja, że Cię opuszczę:
Gdziekolwiek się obracam, * Maryję w swym sercu mam, *
Tu przy Niej być, Onej służyć, * Maryja, Maryja, tej łaski nie mam.

8. Wszak chociaż ja tu odejdę, * Maryja, Maryja, będzie tak dobrze, *
Zostawię tu serce moje * Maryja, Maryja, przy Częstochowie, *
Tu w zastawie oddawam, * Sercu memu doradzam: *
Iże na mnie nie zapomni, * Maryja, Maryja, w tym ja ufność mam.

9. Gdyż ja daleko od Ciebie, * Maryja, Maryja, Maryja, będę, *
A mnie się też źle powiedzie, * Maryja, Maryja, szczęście pozbędę: *
Ku Częstochowie spojrzę, * Tam zaś łaski nabędę; *
Będę wołać: Pociesz Panno, * Maryja, Maryja, pomóż z mej biedy.

10. Gdy już ten los na mnie przyjdzie, * Maryja, Maryja, że muszę umrzeć, *
Przyjdź, Maryja, tylko w ten czas, * Maryja, Maryja, mię też pocieszyć. *
Gdyby mię chciał szatan mieć, * Mów, że to nie może być, *
Ponieważ jestem Twój sługa, * Maryja, Maryja, że mię Ty chcesz mieć.

11. Za to Ciebie całym sercem, * Maryja, Maryja, miłować będę, *
Aż gdy ja już po mej śmierci, * Maryja, Maryja, do grobu przyjdę. *
Jeszcze ja raz zawołam, * Mojej Pannie "Wale" dam: *
Częstochowskiej Matce Boskiej, * Maryi, Maryi, serce oddawam.

Chwalcie Pana, wyd. IX, Cieszyn 1950

Cytat: tomas_wawa w 12-10-2008, 01:19:28
T: Kancyonał i książka modlitewna na cały rok, 1865 r., s. 334-335.

6. Zaraz w młodości żywota Twego, * Stanowiłeś opuścić * Świat , jak nieprzyjaciel życia miękkiego, * W pustyniach Bogu służyć. * Tameś w prawdzie znak świętości dawał * W twardem, podłem odzieniu, * Tylkoś miód leśny, szarańcze jadał, * Wodęś pił k'obczerstwieniu.


W chorale podają erratę do 6 zwr. 3 w.: "Świat, jak przeciwnik życia miękkiego,"

Chorał do kancjonału x. A. Janusza

1. Sebastyanie, męczenniku święty!
Racz swą przyczyną Boski gniew zawzięty
Wstrzymać i bronić śmierci niespodzianéj
Przez Twoje rany.

2. Któreś ty podjął dla Pana naszego,
Jego wyznając Bogiem, Stwórcą wszego:
Nic się nie bojąc Dyoklecyana
Złości, tyrana.

3. Lecz jemu radząc, by Boga prawego
Chciał poznać, przytém zostać sługą Jego,
Odrzekając się plugawych bałwanów,
Chytrych szatanów.

4. Zarazy chorób gdy nie uléczone
Opanowały już i naszą stronę,
Ochraniajże nas od gniewu Bożego,
Zwróć strzały jego.

5. Ubłagaj Boga, niechaj nasze winy
Odpuścić raczy dla twojéj przyczyny,
Zajadłe powietrze niech precz oddali
A nas ocali.

6. A my już odtąd za grzechy żałując,
I polepszenie życia obiecując,
Za to Mu będziem zawsze dziękowali,
Jego wsławiali.

V. Od moru i głodu.
R. Wybaw wiernych Twoich, Panie!
V. Abyś od zaraźliwéj choroby nas zachować (wybawić) raczył,
R. Wysłuchaj nas Panie!

Ojcze nasz. - V. I nie wódź nas itd.



Melodia wg "Chorał, czyli zbiór melodyi do kancjonału katolickiego Ks. A. Janusza, używanego na Szląsku i w Galicyi, ułożony na cztery głosy do grania na organach i śpiewania, Lipsk 1873, F. A. Brockhaus"

Nuty.

Melodia z chorału do kancjonału ks. A. Janusza

1. Melodia znaleziona w Istebnej.

2. Chorał do kancjonału ks. A. Janusza.

T: KANCYONAŁ KATOLICKI i razem Książka modlitewna OPAWA 1868

                  Przy wyprowadzaniu trupa do grobu
               śpiewa się albo dalszy ciąg Psalm 50 albo Antyfona:

1. Do chwały wiecznej niech cię wwiedą Anieli,
Przy  twem w niebie zawitaniu niech cię przyjmią
Męczennicy.
Z głębokości itd, str. 61.

2. Niech zawiedą w Jerozolimę świętą
A z Łazarzem w życiu nędznym miej już odpoczynek
wieczny.
Niech będą uszy Twoje nakłonione itd. str. 61.

↑

Z jakiego to źródła?

T: KANCYONAŁ KATOLICKI i razem Książka modlitewna OPAWA 1868

Pieśni przy dawaniu błogosławieństwa po zakończonej Mszy świętej, s. 250

                                  V.

1. Królu wieczny! błogosław — Dziedzictwu Twojemu, — A bądź każdemu łaskaw — Cię wzywającemu
— Raczże też w nas zapalić — Ogień Twej miłości, — A potem uszczęśliwić — W niebieskiej radości.

2. Niechaj to pożegnanie — Na każdego przyjdzie, — Niech po żywota zgonie — Każdy w raj przyjdzie:
— A w niebie z Aniołami — Będziem Boga czcili — Ach zmiłuj się nad nami, — Zbawicielu miły!

Melodia jak wyżej.

T: KANCYONAŁ KATOLICKI i razem Książka modlitewna OPAWA 1868

Pieśni przy dawaniu błogosławieństwa po zakończonej Mszy świętej, s. 253

                              XII.

1. W Majestacie na niebieskim tronie
Siedzi Jezus, wszelka moc na Jego łonie!
(Cherubini, Serafini, Też i Aniołowie inni
Przed nim się kłaniają, Radośnie śpiewają:
Święty, Święty, Święty wołają)

2. Matka Jego i Patryarchowie, — Prorocy, Wy-
znawcy i Apostołowie i t. d.

3. Męczennicy, którzy krew przelali,
Panny czyste, które Go tak miłowały: i t. d.

4. Starcy na głowach korony mając,
A na złotych harfach mile przygrawając: i t. d.

5. Tak też i my nabożni chrześcianie,
Jak ci święci niebiescy mieszczanie:
Cherubini, Serafini, Też i Aniołowie inni:
Przed Nim się kłaniajmy,
Radośnie śpiewajmy:
Święty, Święty, Święty wołajmy.

W mojej parafii dodaje się do refrenu jeszcze "Dobranoc też i tym duszom które w czyśćcu cierpieć muszą, dobranoc."

Melodia używana na terenie Istebnej, Śląsk Cieszyński. Nieco się różni od tej wyżej i z Chorale do kancjonału x. Antoniego Janusza, ale podobieństwo jest (melodycznie, nie metrycznie).
Znalezione w zbiorze pieśni na adwent K. Kübla, organisty, nauczyciela i kierownika szkoły w Koniakowie, ok. 1910 r.

Spójrzmy na te źródła:

1. Chorał
czyli
zbiór melodyi do kancyonalu katolickiego
KS.A.JANUSZA.
używanego na Szląsku i w Galicyi.
ułożony na cztery głosy do grania na organach i śpiewania.
LIPSK 1873
F.A.BROCKHAUS.

2. Zbiór Ceremonij
używanych
w

Gromnice, Palmową Niedzielę,
Uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego,
Krzyżowe dni ,
Uroczystość Bożego Ciała,
i Dzień Zaduszny.

Oprócz tego zawiera:
Prośbę o deszcz i
Prośbę o piękny czas.
Zebrał, ułożył i wydrukował
Karol Kübel,
Nauczyciel i Organista
w
Koniakowie 1910.

Cytat: enzo710 w 15-04-2014, 15:23:13
172.1) Melodia śląska (zdj: Śpiewnik archidiecezji katowickiej wyd. III)
172.2) Melodia z Chorału Opolskiego (zdj: Śpiewnik archidiecezji katowickiej wyd. III)
424) Melodia z Kancjonału Świątecznego - A. Michny z 1661 (zdj: Chwalmy Pana - Ostrawa 2013)

Mógłby drogi użytkownik opowiedzieć coś więcej na temat "Chwalmy Pana - Ostrawa 2013"? To jest śpiewnik czy chodzi o modlitewnik? Bo żeby Chwalcie Pana w Ostrawie wydawane było?

Cytat: janekp w 15-03-2016, 10:53:46

Cytat: Mira w 26-11-2007, 23:01:25
Według "Śpiewnika Kalwaryjskiego, wydanie IV poprawione i uzupełnione" w roku 2011 , Który można aktualnie kupić w Kalwarii Zebrzydowskiej k/ Krakowa Tytuł brzmi: Pójdźcie chrześcijanie, pozdrowić krzyż święty.  Patrząc w nuty, które są umieszczone na zdjęciu w poprzednim wpisie (u góry), można wywnioskować, że stary tytuł ciężko zaśpiewać według tychże nut, ponieważ w słowach jest o jedną sylabę więcej. Fakt, że to był pierwowzór, ale ... .
Na Słowacji istnieje również ta pieśń pt.: Ach podte krest`anie pozdravit` kriz svaty - i co ciekawe na tą samą nutę. Warto zauważyć, że sylab jest tyle, ile w polskim tekście bez "Ach". (Ach,) Pójdźcie chrześcijanie, pozdrowić krzyż święty.
- organista z Polskiego Spisza (południe Polski)

---

Ach, pójdźcie chrześcijanie, pozdrowić krzyż święty,
Na którym Chrystus Pan boleśnie rozpięty.
Jezusie Chryste, Dobro wieczyste, zmiłuj się nad nami!
Dla Twych pięciu ran bądź miłościw nam, odpuść nasze winy!

Już odpowiadam :) otóż wyraz "chrześcijanie" de facto śpiewa się nie na 4 sylaby, a na 3: chrze-ścija-nie ale pomija się literę "j" albo "i". Brzmi to dokładnie tak jak w słowackiej wersji. Wersję podaną z Chorału (trudno go znaleźć) śpiewa się tak na Śląsku Cieszyńskim, choć nie wiem w których jeszcze jego częściach organiści pamietają o tej pieśni. Większość gna niestety za Siedleckim i ogólnopolskimi pieśniami i likwidują stare, lokalne pieśni. Dochodzi do tego stopniowe wypieranie ich od lat 70. z modlitewnika Chwalcie Pana, co osobiście dla mnie jest skandalem, gdyż modlitewnik przez to niczym się teraz nie wyróżnia pod względem repertuaru pieśni od tych ogólnopolskich (swoją drogą na dzień dzisiejszy nawet trudno jest go gdziekolwiek kupić a wydania mam wrażenie nie różnią się miedzy sobą, zmieniana jest tylko data). Dlatego cieszę się, że powstał taki portal, bo można tutaj zachować pamięć o nich.

Kancjonał i książka modlitewna Cieszyn 1878

str. 868

XVI

1. Już słońce zaszło, niż spać pójdziemy,
Jeszcze Matce naszej dobra noc damy.

2. Wszyscy społecznie wierni chrześcianie
Pozdrówmy Maryę nasze kochanie.

3. Zdrowaś Marya, Tyś łaski pełna,
O Matko najmilsza! czci wszelkiej godna.

4. Panno przezacna, Jutrzenko jasna,
Tyś wszystkich chrześcian Patronka własna.

5. Gdyż będziem spali, strzeż Twoje dziatki,
Twojej Matko z Synem wiernej czeladki.

6. Bowiem szczęśliwy się ten nazywa,
Co w Twojej opiece rad odpoczywa.

7. Wszystkich wspomagasz, i niesłychano,
Ze w Twojej opiece komu szkodzono.

8. Bądź zawsze przy nas, Matko miłości!
Uchowaj nas w nocy od wszelkiej złości;

9. Abyśmy znowu w zdrowiu powstali,
I Ciebie, Marya, czcić nie przestali.

10. Jezus, Marya, Józefie święty!
Zasłaniajcie duszę, ciało me zawżdy.

11. Z wami zawsze żyć, z wami umierać,
Z wami chcę powieki w nocy zawierać.

12. Dobra noc, Matko, serce powtarza,
Bo się już od Twego wraca ołtarza.

13. Dziateczki miłe, już wy spocznijcie,
Za waszą dobrą noc przy mnie zaśnijcie.

14. Ja wam na tę noc dam pożegnanie,
I to najwierniejsze Matki czuwanie.

15. Dziękuję Tobie, Matko kochana!
Przyczyń się za nami u Twego Syna.

16. A dusza gdy się z ciałem rozstanie,
Niech, Matko przemiła, tam się dostanie,

17. Gdzie Ty przebywasz z Jezusem Panem?
Z nim równo królujesz na wieki. Amen.

Pieśń była często śpiewana wieczorami po domach Śląska Cieszyńskiego. Niektórzy organiści na Trójwsi również grają ją czasem na zakończenie wieczornej Mszy św.

Druga zwrotka używana na Śląsku Cieszyńskim :)

2. Gdyś pod krzyżem Syna stała, Maryjo!
Tyleś Matko wycierpiała, Maryjo!
Przez Twego Syna cierpienia,
Daruj nasze przewinienia,
Uproś łaskę przebaczenia, Maryjo!

nuty wg

Chorał
czyli
zbiór melodyi do kancyonalu katolickiego
KS.A.JANUSZA.
używanego na Szląsku i w Galicyi.
ułożony na cztery głosy do grania na organach i śpiewania.
LIPSK 1873
F.A.BROCKHAUS.

Tutaj wersja w/w pieśni ze