Boże, coś Polskę

[triodante]

+za śpiewnikiem ks.J.Siedleckiego, wydanie siódme, Kraków 1918
Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki
Otaczał blaskiem potęgi i chwały
Coś ją zasłaniał tarczą Swej opieki
Od nieszczęść, które przygnębić ją miały;
Przed Twe ołtarze zanosim błaganie,
Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie !
           Ty, któryś potem tknięty jej upadkiem,
           Wspierał walczących za najświętszą sprawę;
           I chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem
           Wśród samych nieszczęść pomnożył jej sławę:
           Przed Twe ołtarze.....
Wróć naszej Polsce świetność starożytną!
Użyźniaj pola, spustoszałe  łany,
Niech szczęście, pokój na zawsze zakwitną,
Przestań nas karać, Boże zagniewany!
Przed Twe ołtarze.....
   Boże Najświętszy przez Twe wielkie cudy,
   Oddalaj od nas klęski mordu, boju;
   Połącz wolności węzłem bratnie ludy,
   Pod jedno berło Anioła pokoju.
   Przed Twe ołtarze....
Boże, którego ramię sprawiedliwe
Żelazne berła władców świata kruszy;
Skrusz naszych wrogów zamiary szkodliwe,
Obudź nadzieję w każdej polskiej duszy!
Przed Twe ołtarze...
   Boże Najświętszy, od którego woli
   Istnienie świata całego zależy;
   Wyrwij lud polski z tyranów niewoli,
   Wspieraj zamiary szlachetnej młodzieży !
   Przed Twe ołtarze...
Boże Najświętszy, przez Chrystusa rany
Świeć wiekuiście nad braćmi zmarłymi;
Spojrzyj na lud Twój niewolą znękany,
Przyjmij ofiary synów polskiej ziemi.
Przed Twe ołtarze...
   Gdy naród polski dzisiaj we łzach tonie,
   Za naszych braci poległych błagamy,
   By ich męczeństwem umęczone skronie
   Nam do wolności otworzyły bramy
   Przed Twe ołtarze...
Nie dawnoś wolność zabrał polskiej ziemi,
A już krwi naszej popłynęły rzeki;
Jakże okropnie musi być z owymi
Którym Ty wolność odbierasz na wieki.
Przed Twe ołtarze....
   Jedno Twe słowo, ziemskich władców Panie,
   Z prochów nas znowu podnieść będzie zdolne;
   A gdy zasłużym na Twe ukaranie
   Obróć nas w prochy, ale w prochy wolne !
   Prze Twe ołtarze...   

[xpicto]

Powstała z grobu na Twe władne słowo
Polska wolności narodów chorąży.
Pierzchnęły straże, a nad jej głową
znowu swobodnie orzeł biały krąży.

[knrdsk1]

Z okazji niedawnego 11 XI prześpiewaliśmy wszystkie 11 zwrotek "Boże coś Polskę".
To co rzuca się w uszy, to przede wszystkim że pieśń była pisana przed odzyskaniem niepodległości - potwierdza to śpiewnik Siedleckiego, datując ją na 1916 r. Zatem śpiewanie większości zwrotek obecnie nie ma sensu.

Co ważne - jeśli ktoś chce skopiować ten tekst by wykorzystać ją do śpiewania w kościele czy gdziekolwiek indziej, powinien zmienić oryginalny tekst "Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie!" na używany obecnie, czyli: "Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie".

Chyba że ktoś celowo chce zastosować tekst oryginalny, bo np. nie zgadza się z wynikiem ostatnich wyborów :o albo z obecnością w UE albo... już sam niewiem.

Acha, i jeszcze w 11. zwrotce w 3. wersie powinno być raczej "Pierzchnęły straże, a PONAD jej głową" - żeby zgadzała się liczba sylab.

[marian7]

Tekst 1 i 2 zwr. napisał Alojzy Feliński w 1816 r.

Jako ciekawpstkę podaję, że w wydaniu z 1959 r. Hymn nosi tytuł, Hymn narodowy.
Jak na tamte czasy to odważnie, a na dodatek to się ukazało!

[Kefasz]

A czemu nie ma nut żadnych?

[knrdsk1]

Ponieważ nikt jeszcze nie zamieścił -a  czy jest kilka melodii? Ja znam tylko jedną.

[Kefasz]

Trzeba mi łopatologicznie wyjaśnić jak przeformatować z 13.5megapixelowego aparatu na taki rozmiar do powieszenia, to dam melodję z Mioduszewskiego. Z 4 dodatku.

[knrdsk1]

Ja robię tak:
Otwierasz zdjęcie za pomocą Irfan View. Klikasz Ctrl + R. Zmniejszasz do potrzebnych rozmiarów. Zapisujesz w formacie jaki chcesz (png, jpg). Wklejasz.

[Kefasz]

Png czy jpg - który mniejszy?

[zolwikolew]

Png czy jpg - który mniejszy?

Zależy. Kolega sprawdzi eksperymentalnie na konkretnym pliku, bo może być i tak i siak zależnie od np stopnia kompresji.

[Kefasz]

Muzyka Kaszewskiego: https://www.youtube.com/watch?v=4hk9nR8uxpA
Largo Es-dur Szopena parafrazujące oryginalną melodię Kaszewskiego: https://www.youtube.com/watch?v=ZuayOEDAKKc
Z Hubala lata '70: https://www.youtube.com/watch?v=CqJjsJMZAEQ
Nagranie z lat '30 https://www.youtube.com/watch?v=WqsFk2MtZ2E


O tym, że melodia Boże, coś Polskę wzięta jest z arii jednoaktowej opery Jean-Pierre Solié Le Secret (Tajemnica) pisze Podręczna Encyklopedia Muzyki Kościelnej w opracowaniu ks. Gerarda Mizgalskiego, twierdząc, że, ,,jest identyczna z naszą melodią". Mariusz Matuszewski podejmując badania nad utworem, w pierwszej kolejności postanowił dotrzeć do owej arii, wiedząc, że opera Soliégo (z librettem Françoisa Benoîta Hoffmana), po prapremierze w Paryżu 20 kwietnia 1796 r., grana była w Poznaniu (19 VII, 9 XII, 30 XII 1804 r. oraz 17 II 1805 pod dyrygenturą Carla Casimira Döbbelina i od 1826 z przerwami do 1842 r. pod dyrygenturą Ernsta Vogta); w Warszawie (13 II 1805 – gościnnie zespół z Poznania, a od 19 V 1805 zespół W. Bogusławskiego – tu na afiszu wydrukowano nazwisko Salieri, jako bardziej znanego kompozytora; grano do końca 1814 r.) oraz innych miastach (gościnne występy zespołu Bogusławskiego w Łowiczu 20 IX 1806, Kaliszu 6 VII 1811 i Gdańsku 26 VIII 1811). W Krakowie wystawił operę zespół Kazimierza Skibińskiego 12 lipca 1821 r. przy okazji benefisu kapelmistrza, skrzypka i kompozytora Baltazara Boguńskiego. Okazało się, że nigdzie w Polsce nie ma śladu materiału nutowego opery Le Secret. O kompozytorze jak i o jego operze nie wiedział też znawca tematu – Piotr Nędzyński.

W Bibliotece Narodowej, do której Mariusz Matuszewski dotarł na samym końcu poszukiwań, w katalogu pod nazwiskiem ,,Solié" znalazł... Boże, coś Polskę (sygn. Mus III 79486). Na egzemplarzu utworu, tutaj wydanego w Sztokholmie ok. 1865 r., a więc w okresie wielkiej popularności pieśni (powstanie styczniowe!), z tekstem w języku szwedzkim, zatytułowanego ,,BOIE (!) COŚ POLSKE" jako ,,Polens frihetsbön", nie ma podanych autorów. Skąd więc w katalogu Solié? Na to nikt z pracowników biblioteki nie potrafił odpowiedzieć.

Nieżyjący już, wspaniały muzykolog Kornel Michałowski, dopingujący Mariusza Matuszewskiego stale do poszukiwań, poradził, aby napisał do Bibliothèque Nationale w Paryżu z prośbą o pomoc. Po kilku tygodniach otrzymał stamtąd egzemplarz poszukiwanej arii.

Okazało się, że pierwsze cztery takty melodii są niemal identyczne z pierwszym zapisem nutowym drugiej wersji (pierwszą skomponował Jan Nepomucen Kaszewski, a kiedy została ostatecznie wyparta – nie wiemy) naszej pieśni ze śpiewnika Pieśni i piosneczki wydanego w Poznaniu w 1828 r. (zgadza się nawet tonacja...). Dalej jednak materiał muzyczny w niczym nie przypomina Boże, coś Polskę.

Można przypuszczać, że tak jak dwa teksty: pierwotny Alojzego Felińskiego z 1816 r. i drugi, będący nań ripostą, Antoniego Góreckiego z 1817 r., zostały scalone przez anonimowego studenta warszawskiego ok. 1820 r. w formę dzisiaj śpiewaną, tak stało się i z muzyką, z tym, że tu autorów jest trzech – każdy z nich ma swoje kilka taktów.

Pierwszym jest Solié, za drugiego uważać można... Kaszewskiego. Jeżeli bowiem przyjrzymy się refrenowi pierwotnej wersji melodii, bez trudu w drugiej jego części znajdziemy następujące po sobie dźwięki wchodzące w skład obecnie śpiewanej melodii. Bardziej wydobył je Fryderyk Chopin w swoim Largo z 1847 r. (?), będącym zharmonizowaną melodią Kaszewskiego (Wydanie Narodowe Dzieł Fryderyka Chopina Nr 61), rezygnując z niektórych melizmatów, co zrobił też dużo wcześniej, bo ok. 1820 r. śpiewnik Śpiewy burszów polskich, gdzie pieśń nosi tytuł Modlitwa.

Trzecim ,,autorem" może być spontaniczna twórczość jakiegoś organisty lub grupy wykonawców, którzy rezygnując z nieciekawych melizmatów i chromatyki pierwszej części refrenu, zmienili melodię na taką, która stopniowo się wznosząc w sposób bardziej naturalny doprowadza do punktu kulminacyjnego, do słowa ,,ojczyzna".

Jak się więc okazuje, jedna z najbardziej polskich pieśni, zapożyczyła część melodii (w zasadzie najdłuższy odcinek, bowiem jest on powtórzony dwukrotnie) od francuskiego kompozytora. Nie ma już w obecnie śpiewanej wersji przedtaktu. Zapis z przedtaktem, jak to jest u Soliégo, znajdujemy jednak w najstarszych zapisach melodii, co też jest jednym z dowodów, że jego aria Qu'on soit jaloux (wymieniona encyklopedia oraz Zakrzewski błędnie cytują początkowe słowa) była ,,melodiodawcąpieśni". Jest przedtakt we wspomnianych już Pieśniach i piosneczkach z 1828 r. (tu pieśń nosi tytuł Modlitwa Wojska Polskiego), jest też w wydaniu szwedzkim z 1865 r., w Śpiewach narodowych z 1870 r. (?), w 18 Hymnes et Chants Nationaux Polonaise wydanych w Paryżu w 1872 r. (tu podano autora Karola Kurpińskiego!) a nawet w Zbiorze pieśni z 1910 r. Wydaje się, że żadna inna polska pieśń nie ma tak burzliwej historii, jak właśnie Boże, coś Polskę.

W latach dwudziestych XX w. obok Chorału Ujejskiego, Roty Nowowiejskiego, czy melodii Bóg się rodzi z nowym tekstem, pieśń Boże, coś Polskę kandydowała do rangi hymnu polskiego[19].
za http://www.bibliotekapiosenki.pl/utwory/Boze_cos_Polske/opis

Wiersz Góreckiego. Za https://literat.ug.edu.pl/bozecos/02.htm
Hymn do Boga
o zachowaniu wolności
przez Antoniego Góreckiego napisany
i Krakowskiemu Towarzystwu
Naukowemu ofiarowany

O ty! którego potężna prawica
W chwili świat zniszczyć, w chwili stworzyć może,
Co się Iud biedny twą łaską zaszczyca,
Ty ojców naszych nieśmiertelny Boże!
        Niesiemy modły przed twoje ołtarze,
        Zostaw nas Panie przy wolności darze.



Niech innym góry swe złoto oddadzą,
Niechaj ich miecza żelazna potęga,
Dzierżąc okuty świat pod swoją władzą,
Od wiecznych lodów do ogniów dosięga.
        My niesiem prośby przed twoje ołtarze,
        Zostaw nas Panie przy wolności darze.



Chwilęś ją tylko zabrał z naszej ziemi,
A łez, krwi naszej popłynęły rzeki,
Jakżeż to musi okropnie być z temi,
Którym ty wolność odbierzesz na wieki ?
        Niesiemy modły przed twoje ołtarze,
        Zostaw nas wiecznie przy wolności darze.



Jedno twe słowo wielki gromów Panie,
Z prochów nas z prochów wskrzesić było zdolne,
Jeśli znów karać twa wola nastanie,
Obróć nas w prochy, ale w prochy wolne.
        Niesiemy modły przed twoje ołtarze,
        Zostaw nas Panie przy wolności darze.



"Pamiętnik Warszawski czyli Dziennik Nauk i Umiejętności", t. VII, luty, Warszawa 1817